آرامگاه حكيم ابوالقاسم فردوسي توسي در ميان باغي مصفا به فاصله 20 كيلومتري شمال شهر مشهد واقع شده است.ساختمان فعلي آرامگاه فردوسي و موزه توس كه الهام گرفته از شيوه معماري هخامنشي به ويژه آرامگاه كوروش بود به دستور انجمن آثار ملي در سال ۱۳۴۳ آغاز و با نظارت مهندس هوشنگ سيحون در سال ۱۳۴۷ به انجام رسيد. نماي بيروني بنا شامل عناصر تزئيني هخامنشي به خصوص ستونها و سرستونها است و اشعاري كه بر اضلاع چهارگانه بنا نگاشته شده از حكيم فردوسي و معرف انديشه و شخصيت وي مي‌ باشد. بخش فوقاني بنا بصورت توخالي ساخته شده و فضاي داخلي آن نيز علاوه بر الهام گرفتن از معماري دوره اشكاني شامل 20 ستون مرمري در پائين و 8 ستون در بخش فوقاني است. در بخش هايي از آرامگاه نيز ديوارنگاره‌هايي از فريدون صديقي نصب گرديده كه نمايش صحنه هايي از روايات شاهنامه است.

بناي كنوني آرامگاه فردوسي داراي نهصد متر سطح زيربنا، و ساخته شده از بتون و سنگ و كاشي است. بخش فوقاني بنا، كه در اجراي اوليه توپر بود اين بار ميان‌تهي ساخته شد. سقف داخلي آن هم با كاشي‌كاري معرق و متأثر از عناصر تزييني دورهٔ هخامنشي و عصر فردوسي روكاري شد. ديوارهاي آن هم تماماً با سنگ هايي از منطقهٔ توس نماسازي شد.

اينك باغ آرامگاه كه حدود شش هكتار مساحت، و يك موزه و كتابخانه دارد، سالانه بيش از يك ميليون زائر و شيفتهٔ فردوسي را مي‌ پذيرد. با اين همه فضلاي اهل ادب ايران اين مجموعه را درخور شأن رفيع فردوسي نمي‌ دانند و در صدد توسعه و آبادي آنند.

تاريخچۀ بناي آرامگاه فردسي :

تاريخچۀ بناي آرامگاه كنوني فردوسي به اين شرح است كه در زمان قاجار (قرن سيزدهم قمري) بعضي از فرهيختگان ايران و خراسان در صدد برآمدند تا بنايي در خور شأن فردوسي براي او بسازند. جدّي‏ ترين تلاش توسط شادروان ملك الشعرا بهار صورت گرفت كه در نتيجۀ تلاشهاي وي بناي نسبتاً مناسبي براي فردوسي ساخته شد. پس از آن هم در اوايل قرن چهارده خورشيدي به مناسبت هزارمين سال ولادت فردوسي تصميم به ساختن بناي آبرومندي براي وي گرفته شد، كه در سال 1313 خورشيدي به پايان رسيد و همراه با برگزاري كنگرۀ بزرگداشت جهاني فردوسي افتتاح شد. تعداد بزرگاني كه از سراسر جهان در اين كنگره شركت كردند تقريباً بي‏ نظير بود.

همزمان با افتتاح بناي آرامگاه مجسمۀ فردوسي هم كه توسط هنرمند نامي ايران ابوالحسن صديقي در كشور ايتاليا ساخته شده بود درون باغ نصب شد. بنا زير نظر گروهي از نخبگان فرهنگي و مسئولان بالامقام ايران با نام «انجمن آثار ملي» ساخته شده است. اين جمع بهترين ابيات فردوسي در شاهنامه را، كه به منزلۀ شناسنامۀ تدوين شاهنامه و همت والاي فردوسي است، انتخاب كرده اند كه در چهار ضلع بناي آرامگاه وي حك شده است.

آدرس : مشهد - انتهاي بلوار پرديس - شمال شهر تاريخي توس

منبع: سايت راهنماسفر